Nycturie bij volwassenen
29-11-2024
Nycturie, of het herhaaldelijk moeten opstaan om ’s nachts te plassen, is een veelvoorkomende klacht in de huisartsenpraktijk, vooral bij oudere patiënten. Het kan leiden tot verstoringen van de slaap, vermoeidheid overdag en een verhoogd risico op vallen. Voor de huisarts is het cruciaal om de juiste oorzaak te achterhalen, aangezien de klachten kunnen voortkomen uit verschillende onderliggende aandoeningen.
Oorzaken
De oorzaken zijn divers. In veel gevallen speelt een verhoogde nachtelijke urineproductie (nachtelijke polyurie) een rol, waarbij het lichaam meer urine aanmaakt tijdens de nacht dan overdag. Dit kan te wijten zijn aan een verstoorde productie van antidiuretisch hormoon (ADH), dat normaal gesproken de urineproductie tijdens de nacht verlaagt. Ook kunnen problemen met de blaas zelf, zoals een verminderde capaciteit of een overactieve blaas, bijdragen aan het probleem. Bij ouderen kunnen medicatie, hartfalen, nierfunctiestoornissen en diabetes insipidus eveneens nocturie veroorzaken.
Diagnostische aanpak en labotesten
Een grondige anamnese is essentieel om een goed beeld te krijgen van de oorzaak. Dit omvat vragen over het aantal nachtelijke urinaties, vloeistofinname, gebruik van diuretica en andere medicijnen, en bijkomende symptomen zoals zwelling in de benen, snurken (wat op slaapapneu kan wijzen) of incontinentie.
Huisartsen kunnen verschillende diagnostische tests en methoden toepassen:
- Urineonderzoek: Dit kan afwijkingen in de urine opsporen, zoals eiwitten of infecties, die wijzen op een onderliggende aandoening zoals een urineweginfectie of nierproblemen.
- Bloedonderzoek: Bepaling van nierfunctie (creatinine, eGFR) en glucosewaarden kan helpen bij het uitsluiten van nieraandoeningen en diabetes mellitus.
- Plaskalender: Patiënten kunnen worden gevraagd een dagboek bij te houden waarin ze de tijdstippen en hoeveelheden van hun urinaties noteren. Dit kan helpen om nachtelijke polyurie of een verminderde blaascapaciteit aan te tonen.
- Nachtelijke urineproductiemeting: Dit kan door patiënten de nachtelijke urine in een container te laten verzamelen om de productie te meten.
Behandelopties
De behandeling van nocturie is afhankelijk van de onderliggende oorzaak. In het geval van nachtelijke polyurie kunnen artsen bijvoorbeeld overwegen om medicatie zoals desmopressine voor te schrijven, een synthetisch ADH. Bij patiënten met een overactieve blaas of verminderde blaascapaciteit kunnen blaastraining, bekkenbodemoefeningen of medicijnen zoals anticholinergica effectief zijn.
Leefstijlaanpassingen spelen ook een belangrijke rol in de behandeling van nocturie:
- Beperk vochtinname in de uren voor het slapengaan.
- Vermijd cafeïne en alcohol, omdat deze de urineproductie kunnen verhogen.
- Overweeg de medicatie die de patiënt neemt en pas deze eventueel aan om de urineproductie overdag te verhogen in plaats van ’s nachts.
De rol van de huisarts
Huisartsen spelen een sleutelrol in het managen van nocturie. Naast het voorschrijven van medicatie of doorverwijzingen voor verder onderzoek, kunnen huisartsen hun patiënten begeleiden in gedragsaanpassingen en het monitoren van symptomen. Nocturie kan een complex probleem zijn dat vaak meerdere factoren heeft. Een holistische benadering is daarom essentieel voor een succesvolle behandeling en het verbeteren van de levenskwaliteit van de patiënt.
Conclusie: nocturie is een veelvoorkomende klacht die diverse oorzaken kan hebben. Voor huisartsen is een gestructureerde aanpak met een combinatie van anamnese, diagnostische tests en een gericht behandelplan de sleutel tot effectieve zorg.
Bron: gezondheid.be