Homocysteïne
Algemeen
Homocysteïne (HC) is een zwavelhoudend aminozuur dat in het organisme endogeen wordt gevormd in het metabolisme van methionine of cysteïne.
Een stoornis in deze methylatiecyclus heeft een negatieve invloed op meer dan 100 beschreven biochemische processen: waaronder methylering van DNA, RNA, eiwitten, fosfolipiden, myeline, polysacchariden en cathecholamines.
Te hoge homocysteïne komt voor bij een tekort aan Vit. B12, foliumzuur, Vit. B6 en bepaalde enzymen.
Indien de omzetting tot methionine en cysteïne gestoord is door genetische afwijking (eerder zeldzaam) ontstaat een sterke opstapeling in het organisme met als gevolg een hyperhomocysteïnemie en hyperhomocysteïnurie, wat zelfs een cardiovasculair risico kan betekenen bij jonge personen.
Als onafhankelijke risicofactor voor thrombo-embolie is HC van even groot belang als cholesterol en hoge bloeddruk.
Risico´s verbonden aan verhoogde homocysteïnemie:
- cardiovasculaire aandoeningen, arteriosclerose en arterieel en veneus trombo-embolisme
- cerebrovasculaire accidenten: strokes, "silent brain infarcts"
- dementia (vasculiare dementia, Alzheimer, depressie, versnelde cognitieve achteruitgang
- vroeggeboorte, neuraal buis defecten, spontane abortus
- verminderde spermakwaliteit (in associatie met zinktekort?)
Levenswijze beïnvloedt de HC-waarden:
Een ongezonde levensstijl heeft een sterke negatieve invloed op de homocysteïne: roken, hoge consumptie van alcohol en koffie, te weinig eten van groenten en fruit alsook een tekort aan beweging.
Verhoogde waarden kunnen ook voorkomen:
- bij bepaalde ziekten (autoimmune, diabetes en hypothyroidie)
- door inname van sommige geneesmiddelen. (fenytoine, methotrexaat, metformine, fibraten,…)
- bij renale insufficiëntie.
Analyse van HC in bloed
Staalname
- Niet nodig om nuchter te zijn.
- Afname gebeurt op EDTA-bloed (PBO) en ideaal wordt dit binnen het uur afgecentrifugeerd.
- Indien plasma in contact blijft met rode bloedcellen stijgt HC, soms tot met 15 % per uur.
- Een licht tot matige verhoogde HC dient dus best te worden bevestigd op een vers staal.
Referentiewaarden
Zijn afhankelijk van leeftijd en sex, maar ook van de bepalingsmethode. Meestal neemt men volgende richtgevende ref. waarden :
- Normaal: 0.7 tot 2.1 mg/dl of 5 tot 15 μmol/L. (omrekeningsfactor: mg/L x 7.397 = μmol/L)
- Lichte verhoging: 2,2 tot 4,1 mg/dl
- Intermediair:4,2 tot 13,5 mg/dl
- Ernstig: > 13,6 mg/dl
Postmenopausaal heeft men meestal hogere waarden.
Therapie
- Toediening van een combinatiepreparaat dat Vit. B6, Vit. B12 en foliumzuur bevat (Folavit Compositum). Dit wordt eveneens aangeraden zelfs bij patiënten met hoge HC die geen vitaminetekort vertonen.
- Ook foliumzuur in monotherapie, goedkoop en veilig, wordt in de literatuur aanbevolen : 0.5 tot 5 mg/dag. In België vindt men Folavit 0,4 mg en 4 mg.
Besluit
Homocysteïne is een onafhankelijke risicofactor voor hart-en vaatziekten. 10% van deze aandoeningen zou toe te schrijven zijn aan een verhoging van deze parameter. Een stijging van 0.7 mg/dl in het bloed vormt een risico gelijkwaardig aan een stijging van 20 mg/dl in de plasma totaal-cholesterol. Belangrijke determinanten van plasma-homocysteïne zijn geslacht, leeftijd, levensstijl (roken,…) en serumcreatinine.
Literatuur
- Tim Nawrot : verbonden aan "Departement Cardiovasculair onderzoek KUL", voordracht GAB: De epidemiologie van homocysteïne, Gent 08/10/2002.
- Seshadri S et al. Plasma HC as a risk factor for dementia en AD. New Engl J Med,2002; 3466: 476-83.
- Vermeer S et al. HC, silent brain infarcts and white matter lesions :The Rotterdam Scan Study. Ann Neurol, 2002;51:285-9
- Bolander-Gouaille. Focus on Homocysteine and Vitamins Involved in its Metabolism. 2002, 2nd ed., 105-117, Spinger Verlag
- Wallock LM et al. Low seminal plasma folate conc. are associated with low sperm density and count in male smokers and non smokers. Fertility and Sterility, 2001; 75:252-9.
