Keer terug

Ziekte van Lyme

Inleiding

De ziekte van Lyme of Lyme-borreliose is een infectieziekte die wordt overgebracht door een teek (Ixodes ricinus) en dankt zijn naam aan het stadje Lyme in Connecticut (USA) waar in 1975 de eerste gevallen werden beschreven. In 1982 toonde Burgdorf aan dat de ziekte werd veroorzaakt door een spirocheet, die later Borrelia burgdorferi werd genoemd.  De ziekte manifesteert zich als een erythema migrans en soms later door veralgemeende klachten.

 

Hoe ziet een teek eruit ?

Een teek is een klein bruin-zwart spinachtig (achtpotig) diertje dat de grootte heeft van een speldekop. Ze hecht zich vast met haar monddelen aan de huid van de gastheer (mens of  hond, paard, rund,…) en zuigt bloed.  Na het bloedzuigen (> 12 uren) heeft ze een grootte van 7-10 mm en laat zich op de grond vallen.

 

Hoe een teek (of teken) verwijderen ?

1/ een beetje ether op een watje aanbrengen en 1-2 min. op de teek leggen,

2/ de teek voorzichtig verwijderen met een pincet of 2 vingers, ervoor zorgen dat enkel de kop wordt vastgenomen en niet het met bloed volgezogen lijf,

3/ de wonde ontsmetten met alcohol

 

Klinisch spectrum 

Stadium 1 :  Erythema (chronicum) migrans

Rode ringvormige vlek die geleidelijk groter wordt en vaak centraal verbleekt. In recent onderzoek observeerde men een grootte tussen 7 en 60 cm diameter.

Ontstaat 1 tot meerdere weken (maar steeds binnen de 3 maanden) na de tekenbeet, en dit op de plaats van de beet.

Mag niet verward worden met een rode papel aansluitend op de tekenbeet (verdwijnt na enkele dagen) verder is het letsel niet schilferend en wordt soms foutief behandeld met antimycoticum.

60% gelocaliseerd op de benen, 30% op de romp en 10% op de armen.

Bij 25% van de patienten ging het erythema migrans gepaard met een griepaal syndroom.

 

Stadium 2 : Acute gedissemineerde infectie

Meerdere weken tot maanden na de tekenbeet kunnen neurologische klachten (pijn in de armen en benen, facialisparalyse, diplopie,…) en cardiale klachten (bradycardie, AV-blok, myocarditis,…) optreden.

Stadium 2 komt significant minder voor in Europa dan in de USA (zie verder).

De diagnose is meestal moeilijk gezien in 50% van de gevallen deze klachten voorkomen zonder voorafgaandelijk erythema migrans.

 

Stadium 3 : chronische infectie (zeldzaam)

Maanden tot jaren na de beet.

Arthritisbeeld meestal van 1 gewricht  (dikwijls de knie) soms van meerdere gewrichten.

Neuroborreliose : meningo-encefalitis, radiculopathie,…

Acrodermatitis chronica atrophicans : roodblauwachtige huidletsels t.h.v. armen en/of benen die aanvankelijk oedemateus zijn en later atrofisch worden.

 

 

Epidemiologie

1/ Slechts 5-10% van de teken is besmet en dus potentieel besmettelijk

2/ De teek komt vooral voor op hoog gras in bossen en zanderige gebieden

3/ Aantal  nieuwe gevallen per jaar in Belgie : 750

4/ Er bestaan meerdere  verschillende stammen van Borrelia :

·        B. burgdorferi ‘sensu stricto’ : vooral in Amerika meer evolutie naar stadium 2

·        B. afzelii : meest frequent in Europa : vooral erythema migrans en acrodermatitis c.a., en zelden evolutie naar stadium 2 (en 3)

·        B. garinii : eerder in Europa : meer aanleiding tot neurologische problemen

Lyme borreliose valt onder de  "Thick born diseases".

 

 

Serologische diagnose

Antistoffen tegen B. burgdorferi onstaan gemiddeld 3 tot 8 weken na contact, en blijven maanden tot soms jaren aantoonbaar (IgG’s).

Met het aantonen van de antistoffen tegen B.burgdorferi zal men een klinisch vermoeden, meestal erythema migrans, bevestigen.

 

Het aantonen van antistoffen zonder klinische tekenen (screening) kan leiden tot vals positieve diagnosen en wordt dus ontraden. Overdiagnose van Lyme is meestal een gevolg van de kruisreactie met syfilis (Treponema is een verwante spirocheet) en persisteren van antistoffen na doorgemaakt (en genezen) contact met Borrelia.

 

In sommige gevallen van positieve Lymeserologie kan een confirmatietest met een andere serologische methode (ELISA, Western Blot,…) worden overwogen.

 

In ons laboratorium gebeurt de test op serum, dagelijks, aan de hand van immuno-methode voor zowel IgG als IgM.

Bij een positieve IgG en/of IgM wordt een confirmatie uitgevoerd via een Blot-methode voor IgG en TgM.

Een significante stijging bij een afname 2-3 weken na de 1e bepaling geeft nog meer  zekerheid.

 

 

Behandeling van Ziekte van Lyme

·        De kans op ziekte van Lyme na tekebeet in Europa is < 1%

·        Spontane genezing is zeer frequent en de kans op late complicaties is zeer gering

·        Respons op antibiotica is zeer goed

·        Behandeling met antibiotica zal daarom gebeuren op klinische gronden

·        asymptomatische seropositiviteit : geen antibiotica

·        tekebeet zonder erythema : algemeen geen antibiotica, maar meer auteurs stellen voor een éénmalig dosis doxycycline op dag 1.

·         Erythema migrans : Doxycycline P.O. 100 mg/12h, 10d (soms 3 weken)

(2e keuze Amoxycilline P.O. 500mg/8h, 2 tot 3 weken), zeker bij kinderen onder de 12j

·         Complicaties t.h.v. huid en gewrichten : Doxycycline P.O. 100 mg/12h, I maand

·         Cardiale : idem P.O. Doxycycline, bij ernstige vorm : hospitalisatie

·         Neurologische en bij zwangeren (geen doxy) : hospitalisatie overwegen

 

 

Literatuur :

 

1/ Steere AC. et al. Lyme arthritis : an epidemic of oligoarticular arthritis in children and adults in 3 Connecticut communities.Arthrit Rheum 1977;20 :7-17

2/ Kuiper H. Erythema migrans in Nederland ; klinisch epidemiologisch onderzoek bij 77 patienten. Ned Tijdschr Geneeskd 1995 ;139 :1537-41

3/ Blaauw AAM et al. Musculoskeletale klachten vaak ten onrecte aan Lyme-ziekte toegeschreven. Ned Tijdschr Geneeskd 1997 ;141 :474-77.

4/ Ducoffre G. et al. Lyme-ziekte in België. Brochure IHE, Gezondheidsinspectie Vlaamse Gemeenschap, UZ St. Rafael, Cliniques St Luc, april 1996

5/ Van Loock et al. Aantal gediagnosticeerde infectiegevallen in België wk 1-26, Epidemiogische bulletin van de Vlaamse Gemeenschap1988,nr22, 12

6/ Hoogkamp-Korstanje JAA. Laboratoriumdiagnostiek van Lyme-borreliose. Ned Tijdschr Geneeskd 1997 ;141 :2339-42

7/ Sanford JP et al. Antibiotic therapy in Lyme disease. The Sandford Guide to Antimicrobial Therapy 1998-1999, 48.

8/  Lymeziekte Richtlijn  https://lci.rivm.nl › richtlijnen › lymeziekte, 27-09-2021

 

Foto : dr. H. Kuiper ,neuroloog, Almere