CA 15.3 en BORSTKANKER
Inleiding
Borstkanker is verreweg de belangrijkste oorzaak van sterfte door kanker en de belangrijkste doodsoorzaak bij vrouwen in de leeftijd van 40-55 jaar.
Uiteindelijk krijgt 8-10% van de vrouwelijke bevolking borstkanker.
Op het moment van de diagnose heeft de helft van de patienten micrometastasen.
Binnen 10-15 jaar overlijden 1/3 van de lymfeklier negatieve en 2/3 van de lymfeklier positieve patienten.
Verontrustend is dat het aantal patienten met borstkanker lijkt toe te nemen.
In 5-8% zou borstkanker familiaal voorkomen. De ontdekking van borstkankergenen (belangrijkste: genmutatie BRCA1 op chromosoom 17q) kunnen hiervoor een verklaring bieden. Familiale anamnese wordt steeds belangrijker.
Opsporen van borstkanker, Huidige consensus :
1/ Vrouwen ouder dan 50 jaar : jaarlijkse mammografie (al dan niet met palpatie)
2/ Vrouwen jonger dan 50 jaar:
- regelmatig en goedaangeleerd zelfonderzoek van de borsten
- jaarlijks klinisch borstonderzoek door de arts
3/ Vrouwen jonger dan 50 jaar met familiale of persoonlijke antecedenten
- halfjaarlijks klinisch borstonderzoek door de arts (soms vanaf 30 jaar oud)
- jaarlijkse mammografie
CA 15.3 Referentiewaarden: 0-30 U/ml
Hoge waarden van CA 15.3 worden gevonden bij patienten met primair borstcarcinoom (25%) maar vooral bij gemetastaseerd borstcarcinoom (80%).
Vooral om postoperatieve therapiegevoeligheid en recidief tijdig te ontdekken is de monitoring van CA15.3 zeer waardevol.
CA 15.3 kan ook verhoogd zijn bij andere maligniteiten: ovarium- en endometriumcarcinoom, gastro-intestinale maligniteiten en longadenocarcinoom.
CA 15.3 kan ook verhoogd zijn bij niet maligne aandoeningen: goedaardige borstpathologie en leverziekten.
Opm: CA 15.3 wordt enkel terugbetaald bij follow-up van maligniteiten.
Wenst U toch CA 15.3 te laten bepalen dan kan dit : prijs 560 fr.
Overzicht van de klinisch relevante tumormerkers
CA 15.3 |
Borst (in mindere mate ovarium) |
CEA |
Gastrointestinaal en pancreas |
PSA |
Prostaat |
CA 125 |
Ovarium |
NSE (Neuron Specific enolase) |
Oatcell |
AFP |
Lever |
Overzicht van het voorkomen van de 10 meest frequente maligniteiten
localisatie |
jaar incidentie W-Europa : absoluut aantal (x 1000) |
jaar incidentie W-Europa : procentueel aantal |
Long |
169 |
14.5 |
Colorectal |
143 |
12.3 |
Borst |
142 |
12.3 |
Maag |
113 |
9.7 |
Lymfoom-Leucemie |
72 |
6.2 |
Prostaat |
63 |
5.4 |
Mond-Orofarynx |
35 |
3.0 |
Cervix |
34 |
3.0 |
Oesofagus |
20 |
1.7 |
Lever |
18 |
1.6 |
andere |
335 |
28.8 |
Met de huidige en toekomstige moleculair biologische technieken zal het opsporen van defecten op DNA niveau (m.b.t.en verhoogde kans op borstCA) zeer belangrijk worden.
1/ Y. Leroy, F. De Neubourg, Ph. Buytaert: Bevolkingsonderzoek naar borstkanker bij vrouwen jonger dan 50 jaar: zinvol? Tijdschr. voor Geneesk., vol 51, p271-279, 1995
2/ MMA Tilanus-Linthorst et all. Gunstige controle bij vrouwen met verhoogd risico van bortskanker: retrospektief onderzoek. Ned. Tijdschr. voor Geneesk. 139, p445-449, 1995
3/ BL Weber. Familial breastcancer. Clin. Chem. 40, p639, 1994
4/ Statistics in Cancer. WHO Bulletin 62 (2), 1984.
5/ P. Dombernowsk et al.. Clinical Chemistry 46:7 939-949, 2000